De Mens Voorbij – Onder Dieren en Planten.

Met Ullrich Melle en Ton Lemaire

Bérismenil, Het Molenhuis, 12 – 18 augustus 2019

Tijdens deze zomerweek richten we onze aandacht exclusief op ‘het andere leven’, in dit verband: het niet-menselijke leven.

Het leven op aarde bestaat uit dieren en planten, waarbij we de mens eigenlijk tot de dieren moeten rekenen. Maar zo wordt dat in onze antropocentrische wereld niet begrepen: daarin wordt de mens immers opgevat als een speciale categorie van leven, ver verheven boven ‘het andere leven’ en wezenlijk daarvan verschillend.

We zetten onze antropocentrische bril af en kijken met open geest naar onze dierlijke en plantaardige medeschepselen: hebben zij een bewustzijn, gebruiken zij een taal, hebben zij gevoelens, hoe intelligent zijn zij, hoeveel weten wij eigenlijk van hen?

Ullrich Melle start met zijn nieuwe benadering van de plantenwereld. De dierwetenschappen en de dierenethiek hebben in de voorbije decennia de radicale scheiding tussen mens en dier in vraag gesteld en doen vervagen. Het antropocentrisme heeft plaats gemaakt voor een zoöcentrisme. Planten worden daarbij echter verder als een mindere vorm van leven beschouwd die er slechts toe dient om het waardevolle leven van mensen en dieren mogelijk te maken en te omkaderen. Er bestaat een wijdverspreide blindheid voor planten, voor de eigen aard en de eigen waarde van het plantenleven. Niet wij en de dieren zijn de voornaamste vorm van leven op aarde, maar de planten. Planten zijn een fundamenteel andere vorm van leven dan dieren en mensen. Hun zwijgzaamheid en gelijkmoedigheid steekt af tegen het kabaal van ons en de dieren. Nochtans zijn planten net zoals dieren behoeftige wezens die individueel, flexibel en actief op de specifieke uitdagingen in hun leven ingaan. Na de veel besproken dierenrevolutie wordt het tijd voor een plantenrevolutie, een nieuwe kijk op planten.

Ton Lemaire zal naar aanleiding van zijn vorig jaar verschenen boek ‘Onder dieren’, dieper ingaan op de mens-dierverhouding. Dieren hebben altijd een grote rol gespeeld in het leven van mensen. Vroeger waren dieren alomtegenwoordig, vandaag zijn ze voor een groot deel weggestopt en gereduceerd tot een soort vleesmachines. Tegelijk worden gezelschapsdieren door ons vertroeteld en verwend. In zijn boek schetst hij een ethiek voor het Antropoceen, waarin de mens verantwoordelijk is voor het in stand houden van een optimale biodiversiteit op een ecologisch gezonde planeet. Het wordt tijd om ons humanisme te verruimen tot wat hij een humanimalisme noemt dat ook de dieren kan omvatten, zodat ons ongebreidelde chauvinisme als soort wordt begrensd. We zullen in dit kader spreken over vegetarisme en over de toekomst van landbouw en veeteelt.

Tijdens een speciale dag in deze zomerweek gaan onze twee sprekers met elkaar in debat.

Ton Lemaire is antropoloog en filosoof. Tot zijn vele publicaties behoren o.a. Filosofie van het landschap, Op vleugels van de ziel, Met open zinnen, De val van Prometheus en Mettertijd. Sinds geruime tijd woont hij op het Franse platteland. Hij heeft een hond, kippen en bijen.

Ullrich Melle is filosoof en professor emeritus aan de KU Leuven, waar hij o.a. milieufilosofie doceert. Tot voor kort was hij eveneens directeur van het Husserl-archief van de universiteit. Ullrich is sinds het ontstaan van Aardewerk, al meer dan 25 jaar, een vaste Aardewerker.

Het zomerweek-coördinatieteam: Jeanneke, Jelle, Karen, Niki, Steven, Werner

Informatie over andere Zomerweken vind je in ons archief …