Thierry Jaccaud

In plaats van de omvang van boerderijen te vergroten, zou men hen integendeel moeten verkleinen en de toename van kleine boerderijen bevorderen[1]. Bizar? Neen, in de tuinbouw tonen Charles en Perrine Hervé-Gruyer in Frankrijk dat dit mogelijk is. Door de herontdekking, in de Verenigde Staten van Amerika, van technieken die in Frankrijk op punt gesteld werden.

Charles en Perrine Hervé-Gruyer hebben in 2006 de hoeve van Bec in Normandië opgericht, de permacultuur in 2008 ontdekt, studiereizen in de VSA, Cuba, Japan en Engeland gedaan en een methode voor intensieve biotuinbouw op punt gesteld. Nieuw? Slechts gedeeltelijk. Tijdens hun zoektochten in de VSA hebben zij inderdaad ontdekt dat de Parijse groentetelers van het einde van de 19^de eeuw uitzonderlijk doeltreffend waren[2]. Er waren toen 600 hectaren groentetuinen in de hoofdstad met een gemiddelde oppervlakte van 4.000 m² met een werkman in dienst voor 1.000 m². Zij bevoorraadden de hoofdstad met verse groenten, bio uiteraard. Deze tuinbouwers waren op het toppunt van hun kunde geraakt: zij produceerden, heel het jaar door, dankzij broeibedden en behaalden 8 oogsten per jaar! De broeibedden (een mestlaag die zich ontbindt en warmte produceert) maakten het mogelijk om in januari sla te produceren en meloen en komkommer vanaf de maand mei.

Een gerenommeerde groenteteler uit Parijs gaf destijds de volgende raad: “Zoek steeds het kleinst mogelijke perceel, maar bewerk het buitengewoon goed.” In Ma pratique de la culture maraîchère ordinaire et forcée (1918) noteerde J. Curé: “De intensieve groenteteelt gerealiseerd in de professionele tuinen met een gemakkelijk beschikbare bewatering en compost (…) moet een ononderbroken proces zijn tijdens het gehele jaar, vaak met verschillende groenten simultaan geplant op hetzelfde grondstuk.”

En vandaag? Sedert 40 jaar wijdt Eliott Coleman in de VSA zich aan de verbetering van de technieken van de microgroenteteelt. En dit werkt: hij stelt 7 loontrekkenden te werk in de zomer, 4 in de winter, op een bewerkte oppervlakte van 7.000 m²! [3]In de gemechaniseerde biogroenteteelt in Frankrijk beslaan de bewerkte oppervlakten 1 tot 4 hectaren per werknemer… hetzij 10.000 tot 40.000 vierkante meter per tewerkstelling.

De technieken

Het principe is eenvoudig: hoe kleiner de oppervlakte, des te beter kan men zich ermede bezig houden en des te minder mechanisering het vereist. Het technische aspect blijft fundamenteel: wisselbouw, teelt door aanaarding, keuze van variëteiten… maar ook het gebruik van precisiezaaiers voor 4 tot 6 rijen, bijvoorbeeld deze ontworpen door Eliott Coleman, die de productiviteit aanzienlijk verhogen. Het is ook mogelijk tot 12 rijen groenten te zaaien op een heuveltje van 80 cm breed (wortelen, radijzen, spruiten…).

Aan Perrine Hervé-Gruyer ontbreekt het niet aan ideeën om te experimenteren: aardappeltorens bijvoorbeeld. Het betreft een eenvoudig kippengaas opgerold in de vorm van een toren gevuld met vers compost. Aardappelen worden over de volledige hoogte geplant. Een vochtdoorlatende leiding wordt erin geplaatst voor de bewatering. Dit systeem zou een significante oogst over slechts 2 m² moeten toelaten.

Verbazingwekkend op 1.000 M²

Samen met François Léger van het INRA heeft de hoeve te Bec Hellouin in 2011 een studie van drie jaar gelanceerd over de productiviteit van een perceel van 1.000 m². De eerste resultaten zijn begin juli 2013 verschenen: het is mogelijk een jaarlijkse

bruto opbrengst van ongeveer 30.000 € met 1.400 uren aan werk per jaar te halen, hetzij 35 uren per week op tien maanden.

Met alle werkingskosten werd rekening gehouden (zaden, klein materiaal, kleine serres…), behalve deze van organische stoffen die massaal van buitenaf aangevoerd werd, hetzij van de hoeve zelf, hetzij van een nabijgelegen paardencentrum of van plantensnoeisel van een gemeenschap in de buurt. Evenmin zijn in de 1.000 m²

begrepen de plaats noodzakelijk voor de cultuur van brandnetels, smeerwortels en andere gierplanten, of de hagen noodzakelijk voor het biologisch evenwicht.

Ziehier, een toch buitengewoon interessante ervaring die met de hulp van de overheid bij de start, overal gereproduceerd zou kunnen en moeten worden.

Thierry Jaccaud

Thierry Jaccaud ontving een vorming als ingenieur in mileubeheer en is hoofdredacteur van het tijdschrift L’Ecologiste sedert de lancering ervan in 2000. Hij is ook politiek actief voor de partij Europe Ecologie Les Verts.

Vertaling uit het Frans: Suzemie Devriendt en Paul Haerden

[1]Zie het dossier ‘Comment nourrir l’humanité?’ en in het bijzonder, het artikel van Vandana Shiva over de productiviteit van kleine boerderijen in L’Ecologiste no. 7, 2002.

[2]Zie het onderzoeksproject van het INRA (2011) en de tussentijdse rapporten (2012, 2013 in voorbereiding) beschikbaar op de website www.fermedubec.com

[3] Zie zijn website: www.fourseasonfarm.com en zijn nieuw boek The Four Season Farm Gardener’s Cookbook: From the Garden to the Table in 120 Recipes, Barbara Damrosch, 2013, voor twee derde gewijd aan moestuintechnieken.