Wat is de betekenis van de huidige crisis?

Wat is de betekenis van de huidige crisis?

Gerbert Bakx

Elke crisis is een uitdaging om ons niet vast te klampen aan oude denkbeelden maar opnieuw te denken en uit eventueel gemaakte fouten te leren. De huidige ‘crisis’ zou daarom beter als een begin van financiële een economische correctie van de bestaande onevenwichten in de wereld kunnen worden gezien. Het is als het openbarsten van een abces. Het abces van de ongelijkheid en de onrechtvaardigheid in het grote lichaam van de mensheid. Als ergens in het lichaam van de mensheid geleden wordt, lijdt het hele lichaam…

Wij hebben al te lang gedacht dat wij ongestoord van onze nooit eerder geziene welvaart en onze overdadige luxe zouden kunnen blijven genieten, terwijl anderen ondertussen in de meest mensonwaardige omstandigheden moeten leven en sterven en nauwelijks in hun meest elementaire behoeften kunnen voorzien. Terwijl wij ons opwinden over onze spaargelden en onze koopkracht, sterven elders ter wereld elke dag kinderen van de honger, worden vrouwen verkracht en seksueel verminkt en sterven mensen aan de cholera zoals in de middeleeuwen. Dat wij daar onverschillig voor blijven, werpt een smet op onszelf.

De huidige welvaart heeft niet tot meer welzijn en geluk en tot een ‘caring society’ geleid, maar wel tot een toenemende graaicultuur en individualisme met steeds meer cynisme en depressiviteit. Hoe kunnen wij ons druk maken over wie een beker of een medaille op de Olympische of andere spelen of een titel in één of andere missverkiezing of een songfestival ‘in de wacht sleept’, terwijl ondertussen elke dag kinderen sterven bij gebrek aan water en voedsel? Is dit niet zonder meer obsceen en pornografisch? Hoe lang zullen wij nog denken dat dit ongestoord zal kunnen doorgaan?

Als u zes kinderen zou hebben, waarvan er vier bijna sterven van de honger, zou u zich dan in ernst kunnen opwinden over wie van de twee anderen een ‘Beauty contest for kids’ zou kunnen winnen? Zouden uw prioriteiten dan niet een beetje anders liggen?

De moderne communicatiemogelijkheden maken dat steeds meer mensen over de hele planeet kunnen meemaken hoe wij, in onze rijke landen, onze tijd en onze koopkracht besteden aan futiele bezigheden in de vorm van enorme geld- en energieverslindende sportmanifestaties en -infrastructuren, muziek- of kunstfestivals en andere vermakelijkheden en luxegoederen. De hele wereld kan er kennis van nemen hoeveel spaartegoeden wij op onze banken hebben en kan toekijken hoe wij ons druk maken over de vermindering van onze overdadige koopkracht.

De enige mogelijke logica kan nochtans zijn dat onze spaartegoeden verder zullen verminderen en dat onze koopkracht verder zal afnemen om het enorme onevenwicht op de planeet enigszins in de richting van meer evenwicht te sturen. Als wij niet bereid gevonden worden dit goedschiks te doen, zal het kwaadschiks moeten gebeuren. De ‘have-nots’ zullen bijgevolg verder ‘terroristische aanslagen’ plegen op de ‘haves’, dat wil zeggen op ons…

Is dit een boodschap van hoop? Ja! Als wij het vertrouwen herstellen in de mogelijkheden van elke mens en van de mensheid om steeds weer nieuwe oplossingen te vinden. En die zullen er komen. Het voordeel van problemen is dat zij de creativiteit en het denken stimuleren en oplossingen aantrekken. Net zoals de zich wijzigende toestand inzake energievoorziening, soms ook energiecrisis genoemd, nu reeds vele individuen en bedrijven ertoe aanzet nieuwe oplossingen te bedenken, zo zal ook de zich wijzigende toestand in de financiële en economische wereld, mensen en bedrijven ertoe aanzetten nieuwe oplossingen te bedenken.

Daniel Dennett schreef dat de weg naar wijsheid, zowel voor een individu als voor de mensheid, eenvoudig te duiden is: fouten en nog eens fouten, maar steeds minder en minder. Fouten zijn gewoon correcties op ons denken.

Is dit een boodschap van geluk? Ja! Als we beseffen dat geluk niet bestaat uit een accumulatie van fijne en aangename gebeurtenissen en ervaringen, maar uit het deelnemen aan een proces dat groter is dan onze persoon en ons ego. Zoals elke cel in ons lichaam betekenis heeft omdat zij deelneemt aan een groter iets, zo heeft ons leven betekenis omdat wij bijdragen tot iets dat groter is dan wijzelf.

Voor ieder van ons biedt deze ‘crisis’ dus de uitnodiging om na te denken over ons persoonlijk evenwicht tussen plezier en geluk. Plezier berust vaak immers op het verwerven en consumeren van plezierige bezittingen en het deelnemen aan aangename ervaringen. Geluk daarentegen berust op een mentale, existentiële en spirituele ingesteldheid. Voor deze laatste is bovendien niet veel koopkracht vereist…

Gerbert Bakx

Gerbert Bakx studeerde wetenschappen, geneeskunde en filosofie. Naast zijn psychotherapeutische praktijk begeleidt hij, via lezingen en seminars, reeds meer dan twintig jaar mensen naar meer aandacht, emotionele intelligentie, creativiteit, vrijheid en levenskunst. Hij laat zich hierbij inspireren door inzichten uit o.a. de evolutionaire psychologie, de humanistische en existentiële stromingen in de psychologische anthropologie en verschillende wijsheidstradities, waaronder voornamelijk het Boeddhisme. Hij publiceerde De Strategie van het Geluk (2011), Dansen met Mogelijkheden en Werkelijkheden. De Strategie van het Goede (2012) en Gelukkiger Leven.101 vragen en antwoorden over geluk en levenskunst (2012).

Bovenvermelde bijdrage maakt deel uit van het boek Gelukkiger Leven.101 vragen en antwoorden over geluk en levenskunst (2012).