Redactioneel voorwoord (lente 2015)

Redactioneel voorwoord (lente 2015)

Beste lezer(es),

Beste Aardewerk(st)er,

Het literaire genre van de fabel wordt in de hedendaagse tijd nog maar weinig beoefend. Fabels bieden de kans om in een beeldrijke taal menselijke gedragingen op de korrel te nemen en een spiegel voor te houden. In de eerste bijdrage aan deze Aarde-Werk-Brief blikt Rudo de Ruijter, met een verhaal over een kippenparlement, naar ontsporingen in onze parlementaire vertegenwoordiging en de mogelijkheid van een meer basisdemocratische betrokkenheid.

In een recent interview in De Morgen lanceerde fiscaal expert Michel Maus de idee om een technocratische partij op te richten, een partij die uit onvrede over het politieke gekissebis het accent voor het politiek-maatschappelijke beleid wil leggen bij experts op grond van hun al dan niet vermeende wetenschappelijke inzichten. Michel Maus staat in de wens voor een daadkrachtig en snel beleid beslist niet alleen. Op het eerste gezicht lijkt dit ook overtuigend, ware het niet dat een aantal beginselen voor de werking van een democratische bestuursvorm op deze wijze op de helling dreigen te komen, afgezien nog van het historische spookbeeld dat concentratie van macht in de handen van enkelen uiteindelijk kan ontaarden in een dictatuur. De voorstaanders van een daadkrachtig beleid hebben allicht een punt wanneer zij stellen dat veel tijd gaat naar destructief politiek steekspel, maar ligt het antwoord hiervoor dan in een beleidsvorming die het moet hebben van instant oplossingen bedacht door een select gezelschap en die democratische beginselen ondermijnt? Zou integendeel niet eerder gezocht moeten worden naar de mechanismen die de goede werking van een democratische politiek in de weg staan, de Verlichtingsidee van de algemene wil corrumperen met een dictatuur van de meerderheid en leiden tot een situatie waarin politieke machtsuitoefening een doel op zichzelf wordt, eerder dan een middel ter bescherming van het algemene belang en de particuliere belangen? Van de filosoof Baruch de Spinoza is het gezegde bekend dat al het voortreffelijke even moeilijk als zeldzaam is. Geldt dit ook niet voor een democratische staatsvorm? Tijd voor een reflectie over wat dit aan de basis inhoudt. Karel Simons gaat in het artikel dat u vervolgens leest, in op drie kerngedachten over democratische politiek: zij is kostbaar, bijzonder kwetsbaar en vaak misbegrepen.

Steeds meer vragen rijzen bij de werking van multinationals, o.a. omdat zij middels handige juridische constructies belastinggeld ontwijken en zij door hun macht politici doen zwichten bij de uitstippeling van het beleid. Maar wat is de rol van de burger in de invloed van deze ondernemingen? Aan de hand van een suggestieve parafrase van een uitspraak van politiek filosoof Alexis de Tocqueville, ruim 200 jaar geleden, licht Stefan Somers in de volgende bijdrage toe hoe de werking van multinationals mede in stand gehouden wordt door het koopgedrag van de consument.

Bij de zoektocht naar een levensstijl die zich niet langer inschrijft in het overheersend consumentistische model van de huidige neoliberale maatschappij kunnen voorbeelden van mensen die een eigenzinnig parcours bewandeld hebben, voeger en nu, inspirerend werken. Trudy Huigen beschrijft in haar bijdrage hoe het echtpaar Helen en Scott Nearing, bij het uitbreken van de grote depressie in 1932, New York verliet en zich op een boerderij in Vermont vestigde. Het werd een boeiend en rijk gevuld leven op grond

van vrijwillige eenvoud, dat juist hierdoor de weg effende voor de beleving van meer levenskwaliteit en diepgang.

Stijn Bruers brengt ons vervolgens deel twee van zijn rapport over het onderzoek naar gedragingen die voordelige effecten op verschillende terreinen kunnen sorteren, ditmaal handelend over veganistische voeding.

Verder over voeding, met haar impact op economie, landbouw en milieu, biedt Jan Glorieux een recensie van het recent verschenen boek Voeding verknipt van Luc Vankrunkelsven, met bijdragen van andere Vlaamse en Braziliaanse auteurs. Het werk zoomt in op het Latijns-Amerikaanse groeiland bij uitstek, Brazilië. Ook hier komt o.a. aan bod de rol van de consument waarover hierboven reeds sprake. Dat een om meer dan één reden bedenkelijke productiewijze kan floreren wordt mede in de hand gewerkt door de bereidwilligheid van de, vaak niet altijd bewust handelende, consument om goederen af te nemen van multinationals wier producten wij beter links zouden laten liggen.

Het onderwijs, naast de opvoeding uiteraard, is de weg waarlangs jongeren tot vrije en zelfstandig denkende mensen zouden moeten uitgroeien. Doch hoe kan dit gebeuren met gammele hervormingen die leiden tot door onderwijscommissies opgelegde patronen van eindeloze regelgevingen, controlemechanismen die nauwelijks nog ruimte laten voor de eigen creatieve inbreng van leerkrachten? Arjen Nijeboer legt in zijn bijdrage uit dat hoe vanuit het denken van Rudolf Steiner een staatsgecontroleerd onderwijs fnuikend is voor de ontwikkeling van een vrij geestesleven.

Dieren worden op grote schaal op een niets ontziende en brutale wijze geïnstrumentaliseerd, steeds voor het onmiddellijke nut van de mens. Marieke de Vrij laat in haar artikel uitkomen dat dieren wezens zijn die deze planeet met de mens delen en wezenlijk dezelfde behoeften hebben als de mens. Het is de aanzet voor een meer empathische omgang met dieren, overigens met alles wat op aarde aanwezig is.

In de laatste bijdrage van deze Aarde-Werk-Brief bespreekt Walter Lotens de recente publicatie van Ton Lemaire, een dertigtal korte verhalen met beschrijving van de belevingen bij hoofdzakelijk excursies en reizen. Zoals de ondertitel van het boek terecht suggereert, is in ieder verhaal een miniaturist aan het woord met een diep inlevende en fijngevoelige observatie van hetgeen in landschappen aanwezig was en intussen grotendeels verdwenen is. Voor wie het vroegere werk van Lemaire heeft kunnen appreciëren, is ook dit boek een warm aanbevolen geschrift, waarin een melancholisch gevoel over de gevolgen van de ingrijpende veranderingen in onze leefwereld sedert het einde van Wereldoorlog II steeds mee resoneert.

Aardewerk heeft de voorbije maanden intensief gewerkt aan deel twee van de tweejarige opleiding ‘Ecologische Filosofie en Politiek’ die in oktober 2015 van start gaat, voornamelijk in Gent en voor de weekeinden in Wijgmaal. Een beknopt overzicht van het jaarprogramma 2015-2016 vindt u op het einde van deze Aarde-Werk-Brief. Bij de volgende editie in juli 2015 zal een uitgebreide folder gevoegd worden.

In de vorige edities van de Aarde-Werk-Brief hebben we u reeds een voorsmaakje gegeven van de Zomerweek die Aardewerk in juli 2015 organiseert onder het motto ‘Met Kunst naar het Hart van de Natuur’. Een en ander heeft intussen vaste vorm gekregen en de folder met alle praktische informatie vindt u als bijlage. Voor inschrijving en vragen kan u met het coördinatieteam contact nemen via info@aardewerk.be.

Tenslotte willen wij u enkele wijzigingen in de redactie van ons tijdschrift niet onthouden. Om zich beter te kunnen toeleggen op haar kernactiviteiten, heeft Greet Heylen intussen ontslag genomen als redactielid. We willen haar uitdrukkelijk bedanken voor haar inzet en betrokken engagement voor de Aarde-Werk-Brief. Ter versterking van ons team hebben Luc Geeraert en Jan Vanlommel zich bereid verklaard de redactie te vervoegen. Beiden zijn al enige tijd actief betrokken bij de werking van Aardewerk. Wij kijken uit naar een vruchtbare samenwerking die garant moet staan voor het aanbod van een kwaliteitsvol product.

Wij wensen u graag inspirerende momenten bij de lectuur van deze nieuwe uitgave van de Aarde-Werk-Brief.

Namens de Redactie,

Paul Haerden

Hoofdredacteur

April 2015