Over “Can modernity last?” van Tom Murphy

De moderniteit kwam in een hogere versnelling door de kracht van fossiele brandstoffen en de daarmee gepaard gaande technologische innovaties. Het resulteerde in een ongekende groei en ontwikkeling. Echter, te midden van het voortdenderende geraas van de vooruitgang stelt Tom Murphy op zijn blog Do The Math een fundamentele vraag: kan die moderniteit eigenlijk wel blijven bestaan?

Tom Murphy is een natuurkundige die de wiskundige realiteit van onze planeet onderzoekt. Hij bespreekt daarbij thema’s als exponentiële groei en grondstofproblematiek. Zijn kritiek op de vooruitgangsideologie kan gelezen worden als een pleidooi voor een meer realistische toekomstvisie. Murphy’s stukken hebben een sterke focus op data. Hij schuwt niet om complexe onderwerpen op een rigoureus wetenschappelijke manier te benaderen. 

Aan de kern van Murphy’s analyse ligt het vraagstuk van energie. Fossiele brandstoffen, de basis van de moderne beschaving, hebben ongekende economische groei en technologische vooruitgang mogelijk gemaakt. Echter, hun eindige karakter en effecten op het milieu stellen ons voor existentiële uitdagingen. Zoals Murphy opmerkt, leidt de exponentiële groei in energieverbruik, en dit in combinatie met eindige hulpbronnen, tot een onhoudbare situatie.

De steile toename in energieverbruik gedurende de afgelopen eeuw en de dreiging van de klimaatverandering, benadrukken de nood aan een paradigmashift. Murphy waarschuwt hierbij voor een te groot vertrouwen in technologische oplossingen. Hij wijst daarbij op inherente beperkingen van hernieuwbare energie.

Ingesloten in de discussie over energie ligt het bredere vraagstuk van economische groei. Eeuwenlang heeft het paradigma van eeuwige groei de moderniteit ondersteund, daarbij consumptiepatronen en maatschappelijke wensdromen aangedreven. Echter, zoals Murphy aangeeft, is dit model fundamenteel onhoudbaar.

Wie de wortels van de illusie van oneindige groei probeert uit te graven, zal al snel met zijn handen in de olie zitten. De ontdekking van fossiele brandstoffen en de daaropvolgende explosie van industrialisatie brachten een economische expansie teweeg. Murphy belicht de schaduw van de vooruitgang en daagt conventionele wijsheid uit.

Bij deze reflectie over het uiteindelijke lot van de moderniteit waagt Murphy zich op filosofisch terrein, waarbij hij op zoek gaat naar onderliggende overtuigingen en culturele constructies. Murphy trekt het heersende verhaal van menselijk exceptionalisme in twijfel. Hierbij neemt hij het consumentisme op de hak en verkent inheemse wijsheid. Is het te veel gezegd om te stellen dat Murphy op zoek is naar een herwaardering van de plaats van de mens binnen de natuurlijke wereld? Dit impliceert het overstijgen van antropocentrische vooroordelen en het durven streven naar een harmonie met de ons omringende levende dingen. Dit verlangen naar de terugkeer naar de genesis – waar de mens in balans is met de schepping – is niet geheel ongevaarlijk, indien er geen consequenties aan worden verbonden.