Slim natuurherstel bevordert biodiversiteit en klimaat

Slim natuurherstel bevordert biodiversiteit en klimaat

Biodiversiteit lijkt terug meer aandacht te krijgen. Of zijn we te optimistisch? Het teruggeven van landbouwgrond aan de natuur beïnvloedt op diverse vlakken het ecologisch systeem en verstevigt de biodiversiteit. Volgens een artikel in het tijdschrift Nature zou dit het uitsterven van soorten met 60% verminderen en bijna 300 miljard ton CO2 uit de lucht halen en hiervoor is (slechts) het teruggeven van 15% van de grond aan de natuur/ natuurlijke ecosystemen voldoende. Het eenvoudigste is om hiervoor landbouwgrond in te zetten. Dit zou absoluut de voedselvoorziening niet in het gedrang brengen. Integendeel het zou mogelijk zijn om 55% van de landbouwgrond om te vormen tot natuur, zonder dat het voldoende voedselproductie in het gedrang brengt. Ongetwijfeld een interessante piste, een blikopener, maar er moet grondig nagedacht worden over welk soort landbouw, voedselproductie en verdeling en of deze past in een radicaal sociaalecologische verandering. In het volgende Aardewerknummer gaan we hier uitgebreider op in. In dit nummer reflecteert Guy De Smedt op rewilding ver en dichtbij.

Een wildernis voor mijn huis

Vier jaar geleden ben ik verhuisd. Mijn buurman is “de Jos”, een zeventiger. Hij woont al heel zijn leven in deze straat. Sinds ik hier ben komen wonen, legt hij om de twee jaar nieuwe “gazon” aan. Dat heeft niets met mijn verhuizen te maken, maar des te meer met de droge zomers. “Vroeger ging mijn gazon niet kapot”, zegt de Jos. Wat is dat tegenwoordig toch met die hitte?

Ik heb geen gazon, maar een wilde tuin. Een deel ervan maai ik een keer per jaar af. Het maaisel haal ik weg, zodat ik in de plaats van stikstofminnende planten als grassen en netels andere planten zie verschijnen. Ik ben begonnen met een bloemenweide en de droge zomers hebben teunisbloemen en brem aangetrokken. De natuur regelt zichzelf, ik moet niet sproeien noch heraanleggen. In het voorjaar komen de bijen en in het najaar de mussen.

“Zo’n wildernis voor mijn huis, dat mag niet van mijn vrouw”, zegt de Jos. Maar als dat nog erger wordt met die hete zomers is het gedaan met gazon, dan kap ik de voortuin vol stenen. Jos volgt zo de mode. Tuinaannemers rijden inderdaad meer rond met stenen dan met planten.

Vreemd toch dat mensen bang zijn van een beetje wildernis. Ik ben de enige in de straat met zo’n voortuin. Rotsblokken, kiezelvlaktes, plastieken gazonperkjes, kabouters, leisteen: wat een variatie in het beheersen van de natuur vind ik in mijn straat.

Wat de mens op kleine schaal doet, gebeurt ook in de grote wereld. Die wordt altijd maar verder ontgonnen, zodat er minder wilde natuur overblijft. Oerbossen, savannes en steppen hebben moeten wijken voor landbouw en menselijke activiteit. Maar wat als we de wilde natuur eens vrij spel gaven? De wetenschappers zijn aan het denken en rekenen geslagen. Ineens komt de oplossing voor wereldproblemen nummer 1 en 2, de klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit, verrassend dichtbij.

Twee maanden geleden verscheen in vakblad Nature het resultaat van een natuurherstelsimulatie. Wat zou er gebeuren als we op diverse plaatsen in de wereld de oorspronkelijke vegetatie herstellen? Waar bos was laten we weer bomengroei toe, graslanden worden hersteld, zelfs woestijngebieden worden met rust gelaten. Welnu, dat kan op een zodanige manier aangepakt worden dat de biodiversiteit en de koolstofopslag maximaal worden bevorderd.

De meeste winst is te halen in tropische landen. Natuurlijk is het moeilijker haalbaar om de investeringen in wilde natuur in die landen te concentreren. Het helpt ook als de “inspanning” wordt gespreid, alleen worden de kosten ten opzichte van de te verwachten opbrengsten dan hoger. Met die kosten valt het best mee. De kost om land terug te geven aan de natuur, omgerekend per eenheid CO2 die zo wordt vastgelegd, is ondertussen al lager geworden dan de prijs van de CO2-rechten die nu althans volgens het Europese ETS-systeem moeten betaald worden om de CO2 te compenseren die anders door de natuur gratis en voor niets uit de lucht wordt geplukt.

Het zou een mooie doelstelling zijn als elk land 15% van zijn oppervlakte zou terugbrengen in de oorspronkelijke staat. We zouden hiermee bijna de helft van de uitstervingen vermijden, en 200 gigaton CO2 opslaan. Ter vergelijking: vorig jaar blies de wereld netto zo’n 45 gigaton CO2-equivalent de lucht in. Dat toont aan wat een geweldige veerkracht de natuur bezit. Door de natuur te herstellen worden evenwichten hersteld. De waterhuishouding verbetert, de samenstelling van de atmosfeer wordt stabieler en flora en fauna rijker. Hoe mooi zou dat bovendien zijn, een groot oerbos in ons eigen land waarin de natuur zijn gang kan gaan?

Daar hebben we met onze gespreide bewoning jammer genoeg de plaats niet voor. Toch rijpen stilaan de geesten. In een dichtbevolkt land als Nederland is er sinds vorig jaar een leerstoel “rewilding ecology” aan de universiteit van Wageningen. Daar wordt nagedacht over hoe duizenden hectaren landbouwgrond die in bijvoorbeeld Frankrijk in onbruik zijn geraakt, terug te geven aan de natuur.

De aandacht voor grootschalige wilde natuur kan versterkt worden door mensen ervan bewust te maken dat ze op kleine schaal ook natuur kunnen maken. Onbekend blijft onbemind. Een verwilderde tuin helpt de biodiversiteit in stand houden en verbetert de waterhuishouding en de koolstofopslag. Leg een bloemenweide aan, plant bomen en laat de herfstbladeren liggen. Geniet van de vogels, insecten en kleine zoogdieren die in de tuin komen wonen. Misschien zullen we ons ooit afvragen hoe we hebben kunnen houden van stenen, steriele gazons, aangeharkte paden en godbetert grote winkelcentra met parkings.

Terug naar mijn voortuin. Jos mag niet van zijn vrouw. Misschien moet ik eens aan Maria (ja, zo heet ze) gaan vragen waarom niet. Welnu, ik heb dat al gedaan. “Maar dat ziet ge nergens, zo’n wildernis.” Tja.

Wie meer wil lezen: https://www.eoswetenschap.eu/natuur-milieu/slim-natuurherstel-bevordert-biodiversiteit-en-klimaat

Het wetenschappelijke artikel hierover werd gepubliceerd in het bekende tijdschrift Nature (volume 586) Global priority areas for ecosystem restoration, maar zoals dat gaat met deze publicaties, is het een betalend artikel.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *