De keuze van de berichten of artikels (naar aanleiding van de corona-crisis)  werd ongetwijfeld  beïnvloed door de inhoud, maar ook de diversiteit van de bronnen (websites of tijdschriften) is een leidraad. Na een korte inleiding, volgt altijd een verwijzing naar het volledige document en dat kan je gratis lezen. Misschien zit er wel eentje bij dat jouw blik kan vangen.

Destruction of nature responsible for pandemic – Pandemie en het belang van een goed werkend ecosysteem

WWF onderzoekt in een nieuw rapport de link tussen de verspreiding van ziekten die van mens op dier worden overgedragen, zoals Covid-19. Dergelijke besmettingen worden vergemakkelijkt doordat de mens steeds dieper doordringt in de laatste ongerepte gebieden van de planeet. We hebben de afgelopen maanden kunnen voelen dat we niet immuun zijn voor de gevolgen van een uitbraak. WWF dringt aan op strengere controles: elk jaar passeren grote hoeveelheden potentieel gevaarlijk bushmeat langs de luchthaven van Zaventem.

Wie meer wil weten: https://wwf.be/nl/covid-19-pandemie-en-het-belang-van-een-goed-werkend-ecosysteem/

Van ontbossing tot Ebola. Over de diepere oorzaken van nieuwe infectieziekten

Enkele jaren geleden waarschuwde landbouwwetenschapper Myriam Dumortier in Oikos voor “vandaag nog onbekende, morgen misschien bedreigende pandemieën”. In dit artikel volgt de lezer de vlucht van de vleerhond. Deze grote vleermuis is regelmatig drager van het Ebolavirus en wordt door bejaging, ontbossing en een slinkende habitat steeds dichter bij de mens gedreven. Dumortier wijst erop dat 70 tot 75% van de infectieziekte die de laatste 30 jaar werden ontdekt, van dierlijke afkomst zijn. Uitbraken van nieuwe infectieziekten blijken niet volkomen lukraak en onvoorspelbaar. Ze kunnen gezien worden als een alarmsignaal dat aangeeft dat wij, de mensen te ver gaan met het aantasten van ecologisch systeem van onze planeet.

Wie meer wil weten: https://www.oikos.be/component/k2/item/1284-infectieziekten-myriam-dumortier

Zo klimaat, zo corona

Jan Stel attendeert er ons nogmaals op dat de corona pandemie en de klimaatnoodtoestand onze wereld bedreigen en ondanks wetenschappelijke consensus werden de waarschuwingen niet vertaald in het beleid. Klimaatmaatregelen zijn er nauwelijks en op de gezondheidszorg werd in de Westers wereld de laatste jaren flink bespaard. Hoe vaak worden wetenschappelijke bevindingen met ongeloof naast zich neergelegd. De auteur geeft het voorbeeld van de cruiseschepen. Een toeristische sector die de laatste jaren boomt, maar met veel nadelen voor het milieu. Ondanks de waarschuwingen bleven veel boten uitvaren, vaak met verkeerde publiciteit. Volgens the Guardian zaten midden maart nog meer dan 10.000 mensen vast op een van deze cruiseschepen.  Dit is een typisch voorbeeld van de prioritaire keuze voor financiële opbrengst tegen de wetenschappelijke inzichten in en ten koste van de gezondheid. De gezondheid lijkt even centraal te staan, maar komt al snel in conflict met het economische groeimodel. Miljarden worden uitgegeven aan steunmaatregelen, maar zonder deze gelden te gebruiken voor de zo noodzakelijke transitie naar een duurzame samenleving. De coronacrisis heeft nochtans een aantal maatschappelijke problemen in onze geglobaliseerde wereld blootgelegd, denk aan de kwetsbare bevoorradingsketens, de verspillende Westerse levensstijl, het individualisme en de sociale verarming.  Het is een raadsel waarom we de ernst niet inzien. Het recente onderzoek op Antartica komt met harde cijfers over het smelten van de ijskap, van diverse gletsjers en de desastreuse gevolgen.  Er komt eindelijk wel reactie.  In november vorig jaar riep het Europees Parlement de klimaatnoodtoestand in een resolutie, wellicht gevolg gevend aan de oproep van klimaatjongeren en ‘Grootouders voor het Klimaat’. In diverse landen worden rechtszaken aangespannen tegen overheden omdat de beloofde aanpak uitblijft.

In België vraagt de Klimaatzaak de overheden haar verplichtingen na te komen. Het verloopt zeer traag en pas in deze maand werden de conclusies van de overheden ingestuurd…

Wie meer wil weten: https://www.eoswetenschap.eu/natuur-milieu/zo-klimaat-zo-corona

Een veerkrachtige economie heeft nood aan een duurzaam herlanceringsbeleid

Reeds begin april verscheen een pleidooi van BBL (ondersteund door andere organisaties zoals WWF, Natuurpunt, Natagora, Greenpeace,  BRAL..) om een beleid te voeren in de lijn van het Europese Green Deal en het klimaatakkoord van Parijs. Het is geen revolutionair verhaal, maar een realistische vraag om overheidssteun te gebruiken om de ‘groei’economie te heroriënteren naar duurzaamheid, koolstofneutraliteit, circulariteit en behoud van de biodiversiteit met o.a. voorstellen om klimaatinvestering buiten de begrotingsafspraken te houden, om accijnzen te vergroten, landbouw te heroriënteren en ze benadrukken de rol van publieke banken.  Verder wordt er uitdrukkelijk gevraagd om natuur- en milieubewegingen te betrekken bij het relancebeleid.

Wie meer wil weten: https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/een-veerkrachtige-economie-heeft-nood-aan-een-duurzaam-herlanceringsbeleid

Hoe het antwoord op de covid-19-crisis onze samenleving veerkrachtiger en rechtvaardiger kan maken

Greenpeace gaat een stap verder met de grote lijnen van hun antwoord op de COVD-19 crisis dat reeds einde maart verscheen. Ze wijzen op de kwetsbaarheid en,  de gevaren van een geglobaliseerde wereld, op de noodzaak om het klimaatakkoord van Parijs uit te voeren, om te investeren in mensen en om de onvoorwaardelijke overheidsmiddelen in vervuilende industrieën stop te zetten. In de plaats van een stabiliteits- en groeipact, moet er een EU-sociaal en ecologisch pact komen.  De klimaat-en biodiversiteitscrisis moet hierbij de focus zijn. Er zijn voorstellen om deze crisis te gebruiken en de transformatie van de mobiliteit te bewerkstellingen, om te investeren in energie-efficiëntie en kleinschalige energie installaties. Door deze crisis wordt het belang van voedsel onderstreept en ligt de weg open om meer kleinschalige landbouw te organiseren en alternatieve voedselnetwerken te stimuleren. Interessant is dat ook een milieu-organisatie zoals Greenpeace de werknemersrechten en hun welzijn centraal stelt en niet de aandeelhouders. 

Verder blijkt uit de nota, een stevig geloof in de democratie en het Handvest van de Grondrechten is hiervoor een belangrijke basis.

Wie meer wil weten :  https://www.greenpeace.org/belgium/nl/story/9799/hoe-het-antwoord-op-de-covid-19-crisis-onze-samenleving-veerkrachtiger-en-rechtvaardiger-kan-maken/

Over Corona en economie: In the midst of an economic crisis, can ‘degrowth’ provide an answer?

Door Lora Seaton

Midden in de Coronacrisis laat de degrowth-beweging van zich horen en pleit ze voor manieren van leven en werken die geen (oneindige) groei van onze economie vereisen. Vaak lijken ze tegen de stroom in te gaan van meer gematigde beleidsmakers die de New Green Deal verdedigen. Toch dreigt een enge focus op het groeidebat hun onderlinge meningsverschillen te overdrijven en stellen beide groepen belangrijke vragen over welk soort economie wij mensen en de planeet nodig hebben. De aandacht voor ‘essentiële beroepen’ tijdens de huidige crisis heeft dit plots op scherp gesteld. 

Wie meer wil weten: https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/apr/24/economic-crisis-degrowth-green-new-deal

Pasgeboren geitenbokjes worden doorgedraaid

Dit artikel behandelt de (dodelijke) gevolgen van de coronacrisis voor de pasgeboren geitenbokjes in Nederland.  Geitenmelk is het winstgevend deel van de geitenindustrie. Om de productie van geitenmelk te garanderen moeten de geiten elk jaar drachtig zijn, maar de mannelijke dieren worden beschouwd als een onrendabel bijproduct.  Door de coronacrisis wordt dit nog scherper gesteld. Vroeger kon nog een deel van de bokjes worden opgevangen door bokkenfokkerijen, maar door de covid-19 werd dit onmogelijk. Jonge bokjes, soms amper 2 dagen oud worden afgevoerd naar slachterijen om verwerkt te worden tot hondenvoer en soms is het uitsluitend ‘destructie’.

Wie meer wil weten: https://www.groene.nl/artikel/pasgeboren-geitenbokjes-worden-doorgedraaid

Essay: Het nabijheidsvirus – De eenzaamheid van de stervenden

door Arjan Post

De auteur Arjan Post begint zijn essay met een gedurfde uitspraak: het zijn niet de virussen die de mensen  besmetten, dan doen ze zelf in zich uitbreidende netwerken van afhankelijkheid.

We maken een radicale transformatie mee van de grammatica van onze sociale betrekkingen. Dagelijkse handelingen, diep geworteld in onze cultuur, worden ontworteld. Alle elementen van afstand en nabijheid kregen door wereldhandel, migratie, vakantiereizen, afstandsfamilies, wetenschappelijke en culturele uitwisseling een andere betekenis. Met de toenemende afhankelijkheid en geglobaliseerde netwerken neemt ook het gevaar voor ziektes en epidemieën toe aangezien deze op eenzelfde manier reizen als de mensen. Virussen en andere micro-organismen zijn altijd vervlochten geweest met de mensen en andere dieren. De menselijke ontwikkeling heeft die van parasieten eveneens beïnvloed. De auteur kijkt hiervoor kritisch naar het concept Antropoceen en de eeuwenlange verstoring van evenwichten. Hij waarschuwt voor de valse dichotomisering tussen natuur en de mens, aangezien de mensen als diersoort deel uitmaken van de natuur.  Volgens Post is het aangewezen terug te grijpen naar het begrip ‘antroposfeer’ van de socioloog Goudsblom.  Het verwijst naar een specifieke organisatievorm en het sociaal en historisch proces van de groeiende vervlechting van mensen onderling en met de andere levende wezens en dus met de rest van de natuur.  Alhoewel het ontstaan van de agrarische samenleving (en de surplusproductie)  de verhouding tussen de menselijke en de niet menselijke natuur fundamenteel heeft veranderd, moeten we de zogenaamde harmonie met de natuur van de pre-agrarische mensen niet romantiseren. Ook zij lieten een ecologische voetafdruk achter. De beschavingsgeschiedenis wijst op toenemende afhankelijkheid en het omvangrijker worden van mensengroepen maakte de mensen kwetsbaarder voor ziekte. Maar hoe besmettelijk bepaalde ziekten ook zijn, zoals het huidige coronavirus, het zijn wel de mensen met hun omvattende mensenrelaties die het de wereld insturen. Nu willen we dit virus bestrijden door de nabijheid –die zo klein en tegelijkertijd uitgebreid was geworden- door te knippen.

Alles wat ooit ver en vreemd was, was dichter gekomen. Het bleef wel altijd met een zekere dubbelzinnigheid, globalisering werd enerzijds toegejuicht en anderzijds worden migranten en vluchtelingen met argusogen bekeken. Volgens Post zou de huidige pandemie en de angst die ermee gepaard gaat, deze beweging van in-en uitsluiting kunnen intensiveren en aangevuld met medische argumenten leidt het tot bijvoorbeeld een re-nationalisatie. Op kleinere schaal moeten we ons ook terugtrekken in ons eigen huis, alleen of in onze eigen bubbel en de ander wantrouwen, terwijl de laatste decennia gekenmerkt werden door een informalisering van de  betrekkingen tussen seksen en generaties. De link met de eenzaamheid van de stervenden is dan snel gemaakt.

Dit essay zet een aantal zaken op de helling en is zeker voer voor discussie.

Wie het essay helemaal wil lezen, dat kan: https://www.groene.nl/artikel/de-eenzaamheid-van-de-stervenden