Wat vertellen de niet mensen, een essay van eva meijer

Wat vertellen de niet mensen, een essay van eva meijer

Meijer start haar essay met de uitspraak dat we vloeibaarder moeten denken om de huidige problemen zoals de klimaatcrisis aan te pakken. Ze trekt de aandacht naar de zeeën die met 72% het grootste deel van de aarde zijn en met het smelten van de ijskappen enkel zal toenemen. Mensen proberen de zee te bedwingen, maar luisteren te weinig.

Het is een belangrijke opgave voor de hedendaagse filosofie om de mens niet meer als een uitzondering, maar als deel van een groter geheel te beschouwen. Het antropoceen is een tijdperk gevormd door het menselijk handelen, door ‘een mens’ die zich verheven voelt boven de rest van de natuurlijke wereld. Dat handelen heeft tot grote problemen geleid waarvan sommigen denken dat dit door technologische ontwikkelingen binnen het bestaande systeem opgelost zal worden. Niets is minder waar en Meijer verwijst naar de uitspraak van Bruno Latour: “we zijn de wereld kwijt”. We hebben geen gemeenschappelijk wereldbeeld. Er zijn er die bereid zijn te veranderen en hiervoor dingen op te geven.

Daar tegenover staan degenen die het niet willen, het niet geloven en zeker eigendom (ook bijvoorbeeld de zee) niet willen opgeven. Hoe moeilijk ook, we moeten anders denken en een politiek ontwikkelen waarin de aarde centraal staat en terug te wortelen in de wereld onder onze voeten. Hier komt Meijer tot haar centrale punt, als de wereld uit zoveel water bestaat dan kunnen wij als mensen met zwemvliesloze voeten en veerloze lichamen daar niet landen. Laat ons door te leren van de bewoners van en rondom de zee, dit beter begrijpen.

Natuurlijk wordt de zee en het leven hierin uitvoerig bestudeerd, maar meestal met het einddoel, het leven van de mensen te vergemakkelijken. Om anders te denken, kunnen we naar het verleden kijken en naar culturen die leven met, in en rondom de zee. De zee heeft macht, kan samenwerken, kan beslissingen nemen. In de filosofische (en sociologische) traditie heet dit agency. Het vermogen tot handelen, tot het tot stand brengen, en denken over ons denken. Handelingen van mensen zijn vaak verweven met die van niet-mensen en omgekeerd. Als we dat goed beseffen, zullen we anders kijken naar het vermogen van niet-menselijke wezens, alsook “dingen” zoals de zee tot actorschap of handelend wezen. De gangbare grenzen tussen mensen, dieren, planten en zelfs dingen is niet meer houdbaar.

Dieren weten hoe ze moeten omgaan met dat water en van en hun verbinding tot anderen kunnen we leren. In het verlengde van haar pleidooi om te luisteren en te kijken naar niet-menselijke wezens, verwijst Meijer naar stukken land die teruggegeven worden aan de natuur, omdat de dieren er beter voor zorgen.

Voor wie het essay wil lezen, het werd gepubliceerd in de Groene Amsterdammer, maar is gratis beschikbaar: https://www.groene.nl/artikel/wat-vertellen-de-niet-mensen

Het artikel bevat enkele foto’s van de kunstenaar Bruno Van Elshout die in 2012, gedurende een heel jaar, elk uur, elke dag een fotoportret van de Noordzee maakte.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *